هیچ محصولی در سبد خرید نیست.
خودروهای امروزی با تجهیزات الکتریکی فراوانی مجهز شدهاند، و هر نوع نوسان یا اتصال کوتاه در سیمکشی الکتریکی ممکن است باعث آسیب به تجهیزات گرانقیمت خودرو گردد. به منظور جلوگیری از خسارت به تجهیزات الکتریکی و کاهش خطرات آتشسوزی ناشی از نوسانات برق، از وسیلهای به نام فیوز بهره میگیریم. این فیوزها درون یک محفظه به نام “جعبه فیوز ماشین” نصب میشوند و هر یک وظیفه خاصی را بر عهده دارند. در این مقاله، نقش وظیفه جعبه فیوز ماشین و مزایای آن برای خودروها بررسی میشود.
حفاظت از وسایل برقی در مقابل خطرات اتصال کوتاه یا ایجاد جریان اضافی، وظیفه فیوز را برعهده دارد. این وسیله با قطع کردن مسیر جریان برق، از آسیب به تجهیزات برقی جلوگیری میکند.
برای سادهتر کردن عیبیابی در سیستم برق خودرو و نظم بخشیدن به آن، مهندسان تصمیم گرفتهاند تمامی فیوزهای متصل به مدارات برقی خودرو را در یک جعبه جمعآوری کنند. این جعبه به نام “جعبه فیوز خودرو” شناخته میشود. معمولاً دو جعبه فیوز در خودروهای امروزی وجود دارد؛ یکی در داخل کابین و زیر فرمان برای تجهیزات برقی مرتبط با کابین، و دیگری در محفظه موتور برای تجهیزاتی همچون سیستمهای ترمز، پمپ بنزین، برف پاککن، و غیره.
سیستم فیوز خودرو با مسئولیت قطع جریان در صورت اتصال کوتاه یا افزایش جریان در مدارهای الکتریکی خودرو ایجاد شد. با قطع کردن مسیر جریان، این فیوز جلوی عبور جریان اضافی به سمت تجهیزات الکتریکی خودرو را میگیرد و جلوی خطر آتشسوزی احتمالی نیز را به حداقل میرساند.
انواع فیوز خودرو
1. فیوز سرامیکی:
فیوزهای سرامیکی از نخستین وسایل محافظتی در خودروها بودهاند. این نوع فیوزها دارای بدنهای سرامیکی هستند که یک نوار فلزی را درون خود جای دادهاند. به منظور کاهش هزینه، بدنه فیوزهای سرامیکی بعداً به جای پلاستیک تغییر یافت.
2. فیوز شیشهای:
فیوزهای شیشهای به شکل استوانهای با دو سر فلزی و سیم حساس به جریان درون آن ساخته شدهاند. این نوع فیوزها امروزه کمتر استفاده میشوند و معمولاً در سیستمهای صوتی خودروها دیده میشوند.
3. فیوز سیمی:
فیوزهای سیمی از یک سیم روکشدار با دو سرسیم تشکیل شدهاند. این نوع فیوزها در گذشته در برخی مدلهای خاص بهکار میرفتند، اما اکنون به دلیل کمبود کاربرد، کمتر دیده میشوند.
4. فیوزهای تیغهای:
فیوزهای تیغهای امروزه پرکاربردترین نوع فیوزهای خودرو هستند. این فیوزها به دلیل قرارگیری محکم در سر جای خود و اشغال کم فضا، جایگزین مناسبی برای سایر انواع فیوزها در خودروها شدهاند. فیوز تیغهای دارای بدنه عایق به شکل مستطیل است که دو پایه فلزی داخل مدار قرار دارند و این دو پایه توسط یک نوار فلزی نازک به هم وصل میشوند. در صورت ذوب شدن این نوار به علت جریان بالا، مسیر عبور جریان برق قطع خواهد شد.
اگر مدار برق خودرو دچار اتصال کوتاه شود یا جریان بالایی از آن مدار عبور کند، فیوز مربوطه قادر به تحمل این جریان بالا نخواهد بود و جلوی عبور آن را میگیرد. به دلیل افزایش دما ناشی از مقاومت حرارتی، سیم نازک متصلکننده پایههای فیوز ذوب میشود و نتیجتاً مسیر جریان قطع میشود. خرابی دینام نیز یکی از دلایلی است که ممکن است باعث سوختن فیوز در سیستم برق ماشین گردد.
برای ارزیابی عملکرد فیوز ماشین، از یک مولتیمتر یا چراغ آزمایش میتوانید استفاده نمایید. برای انجام این تست، میتوانید ابتدا فیوز را به مولتیمتر متصل کرده و سپس جریان عبوری از فیوز را اندازهگیری نمایید. اگر مقدار جریان نشان داده شده توسط مولتیمتر مطابق با مقدار مشخصات فیوز باشد، فیوز به نظر سالم میآید.
همچنین میتوانید از چراغ آزمایش استفاده کنید؛ به این صورت که پس از اتصال فیوز، اگر چراغ آزمایش روشن شد، این نشانگر است که فیوز سالم است. در صورت عدم روشن شدن چراغ، احتمالاً فیوز سوخته است و نیاز به تعویض دارد.
این روشها برای فیوزهای غیرشفاف کاربرد دارند. برای فیوزهای شفاف، میتوانید فیوز را بیرون کشیده و با مشاهده قطعشدگی یا ذوب شدن نوار باریک بین دو پایه، تشخیص دهید که آیا فیوز سالم است یا خیر.
تشخیص اشکال در جعبه فیوز خودرو به اندازه تعویض فیوز آسان نیست و به آشنایی با سیمکشی خودرو نیاز دارد.
گاهی اتصالات جعبه فیوز خودرو ممکن است دچار مشکل شده و باعث خرابی در آن شود. برای رفع این مشکل، حتماً به کارشناس برق ماهر مراجعه کنید تا با بیرون کشیدن جعبه فیوز و بررسی سیمکشیهای آن، مشکل را تشخیص دهد.
اگر کارکرد هر یک از وسایل برقی خودرو دچار اشکال شود و عمل ننماید، قبل از تعویض قطعه مربوطه، ممکن است فیوز مرتبط سوخته باشد. بنابراین، یکی از راههای تشخیص خرابی فیوز، عدم عملکرد تجهیزات برقی مرتبط میباشد. بررسی دقیق و تشخیص سوختگی در فیوز نیز به عنوان یک اطلاعات دیگر مورد توجه قرار میگیرد. بنابراین، اگر باتری و دینام خودرو در وضعیت سالم قرار داشته باشند اما بخش مورد نظر برق را ارائه ندهد، توصیه میشود جعبه فیوز را بررسی کنید.
همانطور که ذکر شد، برای اصلاح جعبه فیوز خودرو، لازم است این قطعه بهطور کامل از محل خود خارج شود. همچنین، فرد تعمیرکار باید دارای آشنایی کامل با سیستم برق خودرو باشد و تمام اتصالات سیمکشی، پایهها، و سوکتهای متصل به جعبه فیوز را دقیقاً بررسی کند. او با استفاده از ابزارهای تخصصی از جمله مولتیمتر، قادر خواهد بود عیب جعبه فیوز خودرو را شناسایی و آن را برطرف کند.
مراحل جایگزینی فیوز سوخته به شرح زیر است:
• یافتن موقعیت جعبه فیوز در خودرو
• تشخیص نوع فیوز مورد نیاز از راهنمای فنی یا با مشاوره تعمیرکار
• خارج کردن فیوز سوخته با استفاده از انبر مناسب
• قرار دادن فیوز جدید در جای فیوز سوخته
• بررسی صحت عملکرد دستگاه برقی مرتبط برای اطمینان از صحت عملیاتی
به طور عمومی، یک باکس فیوز برای تجهیزات برقی در داخل خودرو، زیر فرمان نصب میشود. یک باکس دیگر نیز برای اجزای فنی خودرو واقع شده و معمولاً در داخل کاپوت ماشین کنار موتور قرار دارد.
جدول راهنمای نقشه جعبه فیوز
برای تمایز دادن انواع فیوزهای مختلف خودروها، عمدتاً شرکت سازنده این اطلاعات را در دفترچه راهنمای تعمیرات آن خودرو منتشر میکند و یک جدول نقشه جعبه فیوز ماشین ارائه میدهد. میتوانید این جدول راهنما را از سایتهای اینترنتی یا نمایندگیهای رسمی شرکت سازنده به دست آورید.
به منظور تعویض فیوز خودرو، لازم است توجه ویژهای به موارد زیر داشته باشید:
• مطمئن شوید که خودرو خاموش است و سوئیچ آن به حالت بسته قرار دارد.
• از انبر مخصوص برای خارج کردن فیوز استفاده نمایید.
• هنگام قرار دادن فیوز جدید، دقت کنید که به صورت صحیح در جای خود قرار بگیرد و هیچ گونه لغزشی رخ ندهد.
نکات مهم درباره فیوز خودرو
• هرگز از فیوزهای با آمپر بالاتر به جای یک فیوز سوخته با آمپر پایین استفاده نکنید. این اقدام ممکن است منجر به آسیبهای جدی نظیر سوختگی وسیلهٔ برقی خودرو یا حتی آتشسوزی شود.
• از سیم به جای فیوز استفاده نکنید؛ چرا که این اقدام میتواند منجر به سوختن تجهیزات برقی، ذوب شدن سیمکشی و در نهایت آتشسوزی گردد.
• همیشه چند فیوز یدکی با آمپرهای مختلف درون خودرو نگه دارید. حضور فیوزهای یدکی به شما کمک میکند که در صورت سوختن هر فیوز، آن را بهسرعت تعویض کرده و از بروز مشکلات جلوگیری کنید. البته، در جعبهٔ فیوزهای خودرو معمولاً چند فیوز یدکی وجود دارد، اما توصیه میشود برخی از فیوزهای با آمپرهای مختلف را بهطور جداگانه در داخل خودرو نگه دارید.
به هیچ وجه نباید از سیم به جای فیوز استفاده کرد، زیرا سیمها دارای ظرفیت آمپراژ و مقاومت الکتریکی متفاوت از فیوز مربوطه هستند. استفاده از سیم ممکن است منجر به مشکلاتی نظیر ذوب شدن سیمکشی ماشین، سوختن وسایل برقی خودرو، و ایجاد حوادث آتشسوزی گردد.
فیوز و جعبه فیوز خودرو، وسیلهای ساده ولی با وظیفه بسیار حیاتی در حفاظت از سیستم برق خودرو دارند. این جعبهها به راحتی دچار اشکال نمیشوند، اما در صورت افزایش بار بر روی سیستم برق خودرو یا اتصال تجهیزات غیراستاندارد، مثل سیستمهای صوتی، ممکن است مشکلاتی در جعبه فیوز خودرو و فیوزهای داخل آن ایجاد شود.
برای اطمینان از سلامت جعبه فیوز خودرو، مناسب است به صورت دورهای، به عنوان مثال هر دو سال یک بار، به متخصص برق خودرو مراجعه کرده و اتصالات و سیمکشی جعبه فیوز و فیوزهای داخل آن را بررسی کنید. این اقدام میتواند هر گونه ایراد ممکن را شناسایی کرده و سیستم برق خودرو را از خطرات احتمالی نجات دهد.
همچنین میتوانید مطالب آموزشی دیگر ما رو در وبلاگ نگین خودرو مطالعه کنید.